پوشش ضد حریق به موادی می‌گویند که روی فلزات (اسکلت ساختمان) و دیگر مصالح ساختمانی پاشیده می‌شود تا از سوختن سریع آنها در هنگام آتش سوزی پیشگیری کرده و زمان تخریب سازه را به تعویق بیندازد. با اجرا پوشش ضد حریق امنیت ساختمان هنگام حوادث بیشتر می‌شود و خسارت کمتری به ساختمان وارد می‌شود.
البته در بسیاری از مصالح ساختمانی مانند انواع بلوک‌ها، کفپوش ها، اجزا غیر فلزی از مواد ضد حریق استفاده شده است.
اجرای پوشش ضد حریق در سازه فلزی بسیار رایج است. از آنجایی که آسیب پذیری در برابر حرارت بالا از معایب سازه‌های فلزی است، پوشش ضد حریق این نقطه ضعف را کاملا پوشش می‌دهد.
اهمیت استفاده از پوشش ضد حریق
وجود عایق‌های ضد حریق تخریب سازه را تا رسیدن آتش‌نشان‌ها به تأخیر می‌اندازد. ممکن است این تأخیر تنها چند دقیقه باشد، اما همین دقایق کوتاه می‌تواند باعث نجات جان انسان‌های زیادی شود. بسیاری از مردم همیشه در ترس گرفتار شدن در بین شعله‌های آتش به سر می‌برند. چراکه خاطرات ناشی از چنین حوادثی برای همیشه در ذهن انسان می‌ماند.
با توجه به اینکه بیشتر فعالیت‌های انسان در زمینه ساختمان‌سازی به سمت ایمنی هرچه بیشتر این ساختمان‌ها پیش می‌رود، وجود این عایق‌ها یکی از اولین اقداماتی است که می‌تواند در راستای این ایمن‌سازی انجام شود. مسئولیت انسانی هر فردی که در زمینه ساختمان‌سازی فعالیت می‌کند، اهمیت به وجه ایمنی سازه‌هایش خواهد بود. بنابراین اجرای چنین پوشش‌هایی، یک امر انسانی و ضروری است.
انواع پوشش ضد حریق پس از بروز حادثه حریق، منبسط می‌شوند و همین انبساط از نفوذ گرما به اسکلت‌های بتنی و فلزی ساختمان جلوگیری می‌کند. این مقاومت بسته به نوع عایق می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت دوام داشته باشد، حتی در برخی موارد دیده شده که یک عایق حتی تا پنج ساعت نیز از سازه‌ها محافظت کرده است. پس اگر به هر دلیلی در یک ساختمان آتش‌سوزی اتفاق بیفتد، وجود فایرپروف می‌تواند نقطه اتکایی برای اهالی گرفتار در آن باشد.
موارد استفاده
تا به اینجا به صورت کلی با پوشش‌های ضد حریق آشنا شدیم، اما لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که اجرای پوشش ضد حریق در ساختمان‌های مسکونی یک، دو یا چند طبقه ضرورتی ندارد، مگر اینکه ساختمان مسکونی در یک زیربنای بسیار وسیع و با تعداد طبقات زیادی بنا شود. به طور کلی بیشترین استفاده از پوشش ضد حریق در موارد زیر خواهد بود:
- ساختمان‌های تجاری و پاساژ‌ها
- ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای قابل توجه
- سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی و کشتی‌ها
- پالایشگاه‌های نفت، گاز و پتروشیمی
- سقف و دیوار تونل‌ها
- معادن زیرزمینی
- واحدهای تولیدی و کارخانجات
- انبارهای بزرگ نگهداری اجناس
- سوله‌های صنعتی
- و …..
امکان بروز حادثه حریق در مکان‌های نام برده بیشتر از هر مکان دیگری می‌باشد. به همین خاطر وجود فایرپروف در این موارد ضروری است. اگرچه در نمونه‌های کوچک‌تر هم می‌توان چنین پوشش‌هایی را اجرا کرد، اما مکان‌هایی که امکان بروز حریق در آنها بالاتر است، اولویت بیشتری برای اجرای ضد حریق دارند. بنابراین اگر هر سازه دیگری را می‌شناسید که در محیط آن فعالیت‌های انجام‌شده می‌تواند منجر به ایجاد آتش شود، اجرای پوشش ضد حریق در آن را جدی بگیرید.
بتن گستر مجری اجرای شاتکریت و پوشش ضد حریق با بیش از ۲۰ سال سابقه در امور مربوط به بتن
۱۰ مزیت اصلی پوشش‌های ضد حریق
قطعاً فایرپروف‌ها مزیت‌های فراوانی برای ساختمان‌ها دارند. در واقع همینکه باعث نجات جان افراد و منابع از آتش می‌شوند، بزرگ‌ترین مزیت آنها به شمار می‌آید. اما اگر بخواهیم سایر مزایای این پوشش‌ها را نام ببریم، گزینه‌های زیر را باید در نظر داشته باشیم:
- افزایش مقاومت سازه‌های داخلی
- عدم ایجاد گازهای سمی و خطرناک در برابر آتش
- عدم از بین بردن زیبایی ظاهری سازه‌ها
- ترمیم آسان در صورت آسیب دیدن
- قدرت چسبندگی بالا
- مقاوم در برابر شرایط جوی
- مقاوم در برابر ضربه و زنگ زدن
- قابل اجرا بر روی سازه‌های جدید و قدیمی
- قابلیت اجرای آسان با سرعت بالا
- مقاوم در برابر رشد باکتری، کپ و قارچ‌ها
مقاومت بالای فاپروف‌ها، علاوه بر مقاومت در برابر آتش، می‌تواند منجر به ایمن‌سازی سازه در برابر دیگر عوامل مانند ضربه و خوردگی یا باکتری‌ها شود. این مورد اهمیت استفاده از پوشش ضد حریق را بیشتر نمایان می‌کند.
مواد سازنده پوشش‌های ضد حریق
پوشش‌های ضدحریق از ترکیب مواد معدنی با سایر افزودنی‌های ضروری تولید می‌شوند. ماده اصلی این پوشش‌ها، ماده معدنی «ورمیکولیت» است که خاصیت ضد حریق بودن را به سایر افزودنی‌ها می‌بخشد. در واقع برخی از مواد زیرزمینی و معدنی به عنوان ضدحریق شناخته شده‌اند که امروزه از همان مواد در ساخت فایرپروف‌ها استفاده می‌شود.
مواد معدنی دیگر مانند گچ و سیمان به همراه مواد آلی، دیگر مواردی هستند که در ایجاد چنین پوشش‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته این پوشش‌ها انواع مختلفی دارند که برای ساخت هرکدام از فرمول خاصی استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی ماده اصلی سازنده این پوشش‌ها و همچنین انواع فایرپروف‌ها خواهیم پرداخت.
ورمیکولیت چیست و چه نقشی در ساختار ضد حریق‌ها دارد؟
ورمیکولیت یا «Vermiculite» یک ماده معدنی شبیه به کانی‌ها است که به عنوان اصلی‌ترین ماده سازنده عایق‌های ضد آتش شناخته شده است. این ماده با رنگ‌های قهوه‌ای تا طلایی در طبیعت وجود دارد. از جمله ویژگی‌های این ماده معدنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عایق صوتی
- عایق حرارت
- خنثی از نظر شیمیایی
- ۱۰۰ ٪ معدنی
- بدون بو و فسادناپذیر
براساس یافته‌های بدست آمده از این ماده معدنی، قدرت نسوزندگی آن بالاتر از ۱۲۵۰ درجه سانتی‌گراد در نظر گرفته شده است. ورمیکولیت علی‌رغم خاصیت ضدحرارت بالایی که دارد، با منبسط شدن و متورم شدن در برابر حرارت و رسانایی بسیار پایینی که در برابر انتقال گرما دارد، بهترین ماده‌ای است که می‌تواند در ساخت فایرپروف‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. می‌توان گفت که این ماده، هرآنچه که یک پوشش ضد حریق نیاز دارد را در خود دارد. در ساختار صنعتی، آن را با مواد دیگری نیز ترکیب می‌کنند تا خاصیت چسبندگی آن نیز بیشتر شده و مقاومت آن نیز افزایش پیدا کند.
شاید اکثریت بر این باور باشند که اجرای پوشش ضد حریق برای سازه های جدید است اما پوشش ضد حریق بر روی سازه های تازه احداث و سازه های قدیمی قابل اجرا است.
